معرفی انواع مواد شیمیایی خطرناک

مواد شیمیایی در زندگی بشر نقشی مهم و غیر قابل انکار دارد. امروزه با رشد و پیشرفت تکنولوژی و علوم در زمینه ها و حوزه های مختلف و به خصوص علوم شیمی این نتیجه حاصل شده که تمامی مواد از ساده تا پیچیده، همگی از ترکیبات شیمیایی تشکیل شده اند و هر کدام در زندگی بشر به نحوی اثر گذار می باشند، تا جایی که به تقریباً تمامی مواد خوراکی مصرفی حداقل در ترکیب خود دارای یک ماده ی شیمیایی می باشد. از این رو برخی از مواد شیمیایی مانند مواد شیمیایی مورد استفاده در حوزه ی پزشکی از قبیل داروها و روش های درمان به عنوان ناجی بشر و برخی مواد شیمیایی مانند سلاح های شیمیایی و سمی به عنوان عامل نابودی بشر و محیط زیست شناخته می شوند. در این مقاله بازرگانی رئیس به معرفی و بررسی انواع مواد شیمیایی خطرناک پرداخته است.

مواد شیمیایی خطرناک چیست؟

مواد شیمیایی خطرناک از انواع مواد شیمیایی هستند که دارای پتانسل و خواص بالقوه ی بالایی برای به خطر انداختن سلامت و زندگی بشر و محیط زیست و به طور کلی کره ی زمین می باشد. اگر بخواهیم به صورت جامع و استاندارد بیان کنیم، مواد شیمیایی خطرناک از دسته موادی می باشند که اداره ی ایمنی و بهداشت آمریکا آن هارا جزء مواد سمی و دارای واکنش پذیری بالا معرفی کرده که در صورت آزاد شدن و فعال شدن می تواند به بشر، محیط زیست و کره ی زمین آسیب های زیادی را وارد کند. از جمله آسیب های مواد شیمیایی خطرناک علاوه بر مرگ می توان به ایجاد سرطان های مختلف، نقص های مادرزادی و ژنتیکی، افزایش ناباروری، سقط جنین و … اشاره نمود.

طبقه بندی مواد شیمیایی خطرناک

درک و فهم طبقه بندی مواد شیمیایی با توجه به میزان خطرآفرینی که می توانند داشته باشند حائز اهمیت می باشد. مواد شیمیایی خطرناک بر اساس میزان خطر، نوع و نحوه ی تأثیر آن ها بر سلامت انسان و محیط زیست به چند دسته طبقه بندی و تقسیم می شوند.

خطرات فیزیکی

دسته ای از مواد شیمیایی به واسطه ی خواص فیزیکی آن ها دارای قابلیت اشتعال، انفجار و واکنش پذیری می باشند که این نوع مواد شیمیایی از طبقه ی خطرات فیزیکی می باشند.

خطرات سلامتی

مواد شیمیایی که دارای پتانسیل ایجاد سرطان، مسمومیت و اثرات حاد بر سلامتی انسان و یا حتی جانداران دیگر می شوند در طبقه بندی خطرات سلامت قرار می گیرند.

خطرات زیست محیطی

دسته ای از مواد شیمیایی با توجه به خواص آن ها باعث آسیب به محیط زیست و ماندگاری در آن، آبزیان، گیاهان و … می گردند که این نوع از مواد شیمیایی در طبقه ی خطرات زیست محیطی قرار می گیرند.

همان طور که گفته شد مواد شیمیایی در انواع و طبقه بندی های مختلف وجود دارند که بازرگانی رئیس طبقه بندی آن ها را مورد بررسی قرار داد. در ادامه برخی از انواع مواد شیمیایی خطرناک در جهان را مورد بررسی قرار می دهیم.

برخی از خطرناک ترین مواد شیمیایی

سیانید پتاسیم

یکی از مواد شیمیایی بسیار خطرناک و کشنده سیانید پتاسیم می باشد که در کمتر از 10 دقیقه باعث نابودی و مرگ انسان می شود. این ماده به حالت پودری و بی رنگ می باشد که در استخراج و آبکاری طلا از آن استفاده می شود.

کلر تری فلوئورید

این ماده ی شیمیایی بی رنگ که به خورنده ی شیشه معروف می باشد، بسیار خورنده و واکنش پذیر می باشد. از این ماده در سوخت موشک استفاده نموده که برای نگهداری آن از ظروف فلزی دارای فلورین استفاده می شود. همچنین در واکنش با آب واکنش بسیار انفجاری را دارا می باشد.

سدیم سیانید

یکی از مواد معروف و بسیار خطرناک سیانید سدیم و یا همان سیانور می باشد که بوی بادام می دهد. این ماده ی شیمیای خطرناک یک واکنش دهنده ی صنعتی می باشد که در استخراج طلا استفاده می شود. مصرف این ماده با ایجاد اختلال در سیستم تنفسی در مدت چند ثانیه باعث مرگ می شود.

عامل عصبی VX

یکی از مواد شیمیایی خطرناک که توسط انگلیسی ها ساخته شده عامل عصبی خطرناک VX می باشد که برای استفاده در جنگ ساخته شده اند تا با وارد شدن از طریق پوست و واکنش با غدد و ماهیچه ها و  در نهایت از بین رفتن سیستم تنفسی باعث مرگ فرد می شود.

ریسین

ریسین که به راحتی در دانه ی گیاه کرچک یافت می شود یکی از خطرناک ترین مواد شیمیایی می باشد که خوردن آن حتی به اندازه ی چند دانه نمک باعث مرگ می شود. از این ماده در جنگ استفاده می شود.

سارین

از دسته عوامل عصبی خطرناک و قوی سارین می باشد که در کمتر از ده دقیقه پس از استنشاق و فلج ریه باعث مرگ فرد می شود. این مواد شیمیایی در جدول شماره ی یک از لیست خطرناک ترین مواد شیمیایی جهان قرار دارد.

کلر

یکی از اولین سلاح های کشار جمعی که در جنگ جهانی اول به کا برده شد کلر می باشد. این ماده در هر حالت و به ویژه در حالت گازی با دوز پایین، بسیار کشنده می باشد. این ماده در ساخت تابلوها مدار و نیمه هادی مورد استفاده قرار می گیرد.

اسید هیدروکلریک

اسید هیدروکلریک قابل استفاده در ساخت فلزات، پارچه و لاستیک از قوی ترین اسیدهای موجود می باشد که در دزهای بسیار کم نیز باعث آسیب های جدی می شود.

آمونیاک

یکی از مواد شیمیایی خطرناک که در پاک کننده های خانگی و صنعتی در دوزهای پایین مورد استفاده قرار می گیرند، آمونیاک می باشد. آمونیاک در واکنش با اکسیژن به گاز آمونیاک تبدیل شده و در دوزهای بالا باعث مسمومیت و در صورت ادامه ی استنشاق برای مدت چند دقیقه باعث سوختگی سیستم تنفسی و دستگاه گوارش می شود.

سم بوتولینوم A  (سم بوتاکس)

سم بوتاکس از دسته مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت آرایشی می باشد که در طی تحقیقات صورت گرفته از سمی ترین ترکیبات طبیعت به شمار می روند و تزریق آن در حد 1.3 نانوگرم باعث مرگ فرد می شود. از این ماده در دوزهای بسیار کم با فلج عضلات در درمان چین و چروک استفاده می شود.

از دیگر مواد شیمیای خطرناک عبارت اند از:

• مایتوتوکسین
• باتراکوتوکسین
• اسید فلوئوریدریک
• گاز مونو اکسید کربن
• باتراچو
• آرسنیک
• جیوه
• سرب
• اتیلن گلیکول
• نابون
• استریکنین
• هیدروژن سلنید

نتیجه گیری

به طور کلی مواد شیمیایی خطرناک در تمامی محیط های کره ی خاکی موجود می باشند که بشر مداوم در طول زندگی خود با آن ها سر و کار دارد. اما درک و فهم مواد شیمیایی خطرناک و آگاهی از آن برای حفظ ایمنی بشر و محیط زیست در صنایع مختلف و نیز حفاظت ازسلامتی کره ی زمین حائز اهمیت می باشد. در این مقاله بازرگانی رئیس ضمن تعریف مواد شیمیایی خطرناک و بررسی طبقه بندی آن ها، برخی از مواد شیمیایی خطرناک از جمله سیانور، سم بوتاکس، ریسین، سارین و … و نیز برخی از کاربردهای آن را مورد بررسی قرار داد. در نهایت ما می توانیم با پایبندی به قوانین، شیوه نامه های تولید، حمل و نقل و نیز دفع صحیح مواد خطرناک، و نیز شناخت کافی آن ها در برابر مواد شیمیایی خطرناک یک محیط ایمن و محفوظ ایجاد کنیم.