مواد شیمیایی پایه و کاربرد آن های در صنایع پتروشیمی

به طور کلی مواد شیمیایی با توجه به نوع مواد اولیه ی مورد استفاده در تولید آن ها به دو نوع ارگانیک و غیر ارگانیگ موجود می باشند. مواد شیمیایی ارگانیک مانند هیدروکربن ها که از مواد اولیه ی نفت و گاز می باشند و این نوع مواد دارای کربن هستند و این در حالی است که در مواد شیمیایی غیر ارگانیک فاقد کربن هستند و ترکیبی از دو یا چمد جزء طبیعی می باشند. در گروه انواع مواد شیمیایی، مواد شیمیایی پایه مواد اولیه ای هستند که به جهت تولید محصولات شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند. در این مقاله بازرگانی رئیس به معرفی مواد شیمیایی پایه، انواع آن و کاربردهای آن در صنایع پتروشیمی پرداخته است.

مواد شیمیایی پایه

مواد شیمیایی پایه از انواع مواد اولیه هستند که برای تولید محصولات و به خصوص محصولات پتروشیمی از آن ها استفاده می شود. این نوع مواد شیمیایی یکی از ارکان اصلی و حیاتی برای محصولات صنعتی، عمومی و به خصوص صنعت پتروشیمی و پالایشی می باشد و دارای کاربردهای فراوانی هستند و از این جهت این نوع مواد در حجم و مقادیر بالا و به صورت همگن تولید می شوند. مواد شیمیایی پایه به دو نوع مواد شیمیایی پتروشیمی و معدنی می باشند. مواد شیمیایی پایه ی پتروشیمی ها برخی بلوک های ساختمانی، اتیلن، تولوئن، زایلن، متانول، پروپیلن و بوتادین ها را تأمین می نمایند. همچنین مواد شیمیایی غیرآلی همانند آمونیاک، اسید سولفوریک، کلر، برم، فلوئور و فسفر نیز از مواد شیمیایی پایه می باشند که در تولید محصولات متنوعی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از مواد شیمیایی پایه و کاربردهای آن ها به شرح ذیل می باشد:

انواع مواد شیمیایی پایه

مواد شیمیایی پایه را با توجه به اینکه از مواد شیمیایی مختلف تشکیل شده اند نمی توان به طور گسترده تقسیم بندی نمود. با این وجود در ادامه برخی از انواع مواد شیمیایی توسط بازرگانی رئیس مورد بررسی قرار گرفته است.

هیدروکربن ها

این نوع از مواد شیمیایی پایه که از مهم ترین مواد شیمیایی پایه می باشند شامل نفت، گاز و بنزین هستند که به عنوان یکی از اساسی ترین مواد اولیه در صنایع مختلف از جمله پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرند.

مواد شیمیایی آلی

پروپیلن، ترکیبات c4، متانول، اتانول، اتیلن، اسید استیک و پلی اورتان ها از دسته مواد شیمیایی آلی به حساب می آیند که در تولید رنگ، رزین، کارتن پلاست، پلاستیک و … کاربرد دارند.

مواد شیمیایی آلی فلزی

مواد شیمیایی آلی فلزی از انواع ماود شیمیایی پایه می باشند که شامل فتالات ها، آمین ها و سمنت ها هستند و برای تولید رنگ ها و پلاستیک ها مورد استفاده قرار می گیرند.

مواد شیمیایی معدنی

از انواع دیگر مواد شیمیایی پایه که دارای کاربرد و اهمیت فراوانی می باشند، مواد شیمیایی معدنی پایه نیز شامل سولفور، سدیم، پتاسیم و آلومینیوم می باشند که به عنوان مواد اولیه در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.

برخی از مواد شیمیایی پایه و پرکاربرد که استفاده از آن ها در صنعت رایج می باشد، عبارت‌اند از:

• اسید کلریدریک
• آمونیاک
• اسید سولفوریک
• هیدروکسید سدیم
• اتیلن
• اسید استیک
• کلر

کاربرد و اهمیت مواد شیمیایی پایه در صنعت پتروشیمی

مواد پتروشیمی علاوه بر اینکه از مواد اولیه ی نفت، ذغال سنگ و … تولید می شوند، قابلیت تولید با برخی از مواد اولیه ی دیگر را نیز دارا می باشند. برای مثال اتیلن در خاورمیانه و ایران از نفت و گاز تولید می شود و این در حالی است که در برزیل از زیست توده ها برای تولید اتیلن استفاده می شود. هیدروکربن هایی آلکانی راست زنجیری که در نفت خام و گاز طبیعی وجود دارند از طریق تمایز در نقطه ی جوش در واحد تقطیر از یکدیگر جدا شده و هیدروکربن هایی از قبیل آلکان های شاخه دار، آلکن ها و آروماتیک ها تبدیل می شوند که در صنعت دارای کاربرد بیشتری می باشند.

با این وجود که انواع محدود و اندکی از مواد شیمیایی از گاز و یا نفت طبیعی به طور مستقیم و بدون فرآوری در تولید به عنوان مواد اولیه مورد استفاده قرار می گیرند اما نفت و گاز پس از فرآوری و تبدیل به اتان، پروپان و گازوئیل تبدیل شده و سپس در تولید مواد و محصولات شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند. این مواد در ابتدای امر فرآوری مورد پالایش قرار می گیرند و به مهم ترین مواد اولیه از جمله بنزن و اتیلن تبدیل می شوند که اساس و بنیان صنعت پتروشیمی می باشند. در مراحل بعدی فرآوری به جهت افزودن ویژگی و مزایایی به ترکیبات هیدروکربن حاصل شده موادی مانند کلر افزوده می شود.

به طور کلی در مورد کاربردهای مواد شیمیایی پایه در صنعت پتروشیمی می توان این گونه بیان کرد که هیدروکربن ها یا به صورت مستقیم مانند بنزین و اتانول در طیف وسیعی از مواد شیمیایی پایه به کار می روند و یا در طی فرآیندهایی که بیان گردید به محصولاتی از جمله فنول تبدیل می شوندکه دارای کاربردهای بیشتری باشند. از این رو بازرگانی رئیس در این مقاله مواد شیمیایی پایه را به عنوان یکی از مهم ترین مواد مورد استفاده در صنعت پتروشیمی و سایر صنایع مورد بررسی قرار داده است.

کلام پایانی

باتوجه به تحقیقات انجام شده توسط بارگانی رئیس دریافتیم که امروزه با توجه به رشد و پیشرفت در صنایع مختلف، میزان تقاضای مواد شیمیایی پایه رشد چشمگیری داشته است. موادهای شیمیایی پایه از انواع مواد شیمیایی و اصلی برای تولید محصولات شیمیایی مختلف می باشند که دارای انواع مواد شیمیایی اولیه مانند کلر و سدیم، مواد حلال و حفاری مانند آب و بنتونیت و مواد حفاری و مواد شیمیایی صنعتی شامل سودها، بازها و نفت پالایش شده می باشند. یکی از مهم ترین موارد مصرف مواد شیمیایی پایه، صنعت پتروشیمی می باشد. صنعت پتروشیمی در ایران به عنوان یک منبع اصلی درآمدهای غیرنفتی یکی از مهم ترین و اساسی ترین صنایع کشور ایران می باشد که باعث رشد و پیشرفت صنایع داخلی و نیز بومی سازی صنایع پایین دستی شده است. از این جهت صنایع پتروشیمی از مواد شیمیایی پایه در مقدار زیاد و حجم بالا استفاده می کنند که باعث شده مواد شیمیایی پایه از مهم ترین و اساسی ترین مواد در صنعت پتروشیمی به شمار رود.